نکاتی در مورد سرپرستی گروههای کوهنوردی

سرپرستی و هدایت گروه

هدف از ارائه هدایت گروه دانستن وظایف یک سرپرست قبل از اجرای برنامه ، در حین اجرای برنامه و بعد از اجرای برنامه می باشد. این مسؤولیت در تیم و برنامه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا در واقع جان افراد هم در دست اوست به این دلیل که تصمیم گیرنده نهایی سرپرست تیم است و اوست که برنامه را هدایت می کند و همه افراد تیم از او تبعیت می کنند.
  همینطور نحوه اجرای برنامه چه از لحاظ کیفیت و کمیت تا حدود زیادی به سرپرست بستگی دارد. و نتیجه گرفتن از برنامه نفرات تیم و خود سرپرست بدلیل صرف هزینه و زمان مهم می باشد.

از لحظه ای که برنامه ای پیشنهاد می شود ویا اجرای برنامه ای به عهده یک شخص گذاشته می شود، مسؤولیت سرپرستی او نیز آغاز می شود و  شروع به برنامه ریزی و طراحی برنامه می کند.
وظایف سرپرست به سه قسمت تقسیم می شود :
- وظایف قبل از اجرای برنامه
- وظایف در حین اجرای برنامه
- وظایف بعد از اجرای برنامه

وظایف سرپرست قبل از اجرای برنامه
قبل از طراحی برنامه باید هدف از اجرای آن مشخص گردد و طبق آن برنامه ریزی گردد. هدف از این گونه طراحی ، سازماندهی و انجام پیش بینی های لازم جهت اجرای موفقیت آمیز و لذت بخش یک برنامه کوهنوردی و اجتناب از خطرات بالقوه کوهستان می باشد.
می توان 3 عامل اصلی را برای طراحی و برنامه ریزی در نظر گرفت :

1 – طبقه بندی افراد
2 – طبقه بندی برنامه
3 – هزینه برنامه

1 – طبقه بندی افراد :
تمام افرادی که خواهان شرکت در برنامه هستند را می توان طبقه بندی نمود. پس از طبقه بندی و با توجه به تواناییها می توان برای صعود دیواره ای بلند نفرات را انتخاب کرد و یا راهپیمایی چند ساعته در دشتی سرسبز و صعود قلل را پیشنهاد نمود. یک سرپرست می تواند برنامه را طبق افراد شرکت کننده تعیین و طراحی کند و یا بعد از تعیین برنامه، نفرات خود را برای برنامه طبق طبقه بندی آنها مشخص سازد.
واقع گرایی در طراحی و اجرای برنامه های کوهنوردی اصلی انکارناپذیر است. نباید تحت تأثیر احساسات به منظور تأمین نظر دوستان، تسلیم خواستهای غیرمنطقی شده و تصمیم گیری نمود. برخی گذشتها و یا بلند پروازی های غیرمعقول می توانند خطر آفرین باشند. توجه کافی به قابلیتهای افراد علاوه بر تضمین سلامتی و موفقیت تیم، تجربه ای خوشایند و الگویی صحیح از یک صعود برنامه ریزی شده در ذهن تک تک شرکت کنندگان به یادگار باقی خواهد گذارد.
می توان افراد را بر حسب موارد زیر طبقه بندی نمود:

الف) تجربه
ب) توان (روحی و جسمی)
ج) مسؤولیت پذیری

الف) تجربه
استمرار در کوهنوردی می تواند باعث افزایش تجربه گردد. بدیهی است هوش ، دقت نظر مطالعه و تبادل نظر با دیگر کوهنوردان و افراد با تجربه می تواند این روند را سرعت بخشد.
نباید فراموش کرد که همیشه میزان تجربه هر کوهنورد ؟؟ و حتی سالهای فعالیتش رابطه مستقلی ندارد بلکه کمیت و کیفیت برنامه های موفق اجرا شده توسط وی و همچنین عملکردش در برنامه های گذشته و حال بهترین شاخص تجربه اوست.
ب) توان :
توان به معنای فعلیت اجرای برنامه را می توان به 2 قسمت تقسیم کرد.
توان روحی – توان جسمی
ج) مسئولیت پذیری :
می تواند تلفیقی از دو مورد بالا باشد یعنی هرچه شخص دارای توان بالاتر و تجربه بیشتر باشد بتواند قادر به پذیرش مسئولیت بیشتر باشد.
2 – طبقه بندی برنامه  :
برنامه های کوهنوردی دارای تقسیماتی است و یک سرپرست براساس این تقسیم بندی برنامه خود را طراحی  میکند.

الف)‌مدت زمان اجرا
ب) فصل
ج) دشواری و سختی مسیر(آشنایی با منطقه)

الف)مدت زمان اجرا:
زمان بندی و مدت زمان مورد نیاز اجرای هر برنامه ای را می توان تخمین زد. اگر در محاسبات دقت نکنیم احتمال دارد در اجرای برنامه با کمبود وقت و زمان موجه شده، مجبور شویم برنامه را ناتمام رها کرده، باز گردیم. تخمین مدت زمان برنامه می تواند از اهمیت خاصی برخوردار باشد. زیرا بر اساس آن می توانیم مقدار تدارکات لازم را با خود در برنامه ببریم و برای استفاده روزانه برنامه ریزی کنیم و همینطور نفرات خاص خود را تعیین کنیم. هر قدر مدت زمان اجرا و تعداد روزها افزایش می یابد. نیاز به پزشک و امکانات درمانی و نیز برخی امکانات خاص نیز بیشتر می شود.
ب) ارتفاع :
تنوع قلل، ارتفاعات گوناگون و شرایط اقلیمی مختلف که بر آنها حاکم است، کوهنوردان را در ملزم می سازد تا بر حسب توانایی تکنیکی (تیمی و فردی) و امکانات و ابزاری که در اختیار دارند، برنامه ریزی نمایند.
با افزایش ارتفاع دما، اکسیژن و فشار هوا کاهش یافته و صعود دشوارتر می شود. به همین دلیل بهتر است قبل از اقدام به صعود قلل مرتفع، سطح خود را در ارتفاعات کمتر و شرایط سهلتر محک زده و با آگاهی بیشتر نسبت به توانائیهای خویش، عازم مناطق مرتفع شود.
نباید فراموش کرد که در ارتفاعات همیشه محاسبات قبلی درست از آب در نمی آید. چون در کوهستان تغییرات دما و شرایط جوی شدیدتر و سریعتر است و معمولاً آنها که خود را آماده ساخته اند، سالمتر و موفقترند.
ج) فصل :
اطلاع از شرایط مختلف فصلهای سال و تأثیر آن بر کوهستان از لحاظ شرایط جوی، اختلاف دما و بارشها و همچنین اطلاع از مسیرهای صعود در فصول مختلف از وظایف مهم یک سرپرست است که با توجه به آنها و محدودیتی که بوجود می آورند. برنامه ها را طراحی کند و د رحین اجرا از آن موارد برای اجرای موفق برنامه استفاده کند.
معمولاً مسیرهای صعود در تابستان و زمستان متفاوت هستند مسیری که در تابستان یک ساعته به سادگی طی می شود. برفکوبی پرحجم و چند ساعته زمستانه، می تواند آن را تبدیل به مسیری وقت گیر و بسیار دشوار و خسته کننده نماید. یال وسیعی که چمنزاری زیبا آن را پوشانده در زمستان می تواند مستعد ریزش بهمن باشد نباید فراموش کرد که همیشه تابستان ساده ترین و بهترین فصل صعود کوه تفتان و یا سنگنوردی در بیستون به لحاظ گرمای طاقت فرسا و کمبود آب مثال بارزی بر این مدعا است.
د) دشواری و سختی مسیر (آشنایی با منطقه) :
به لحاظ ساختاری قلل، رشته کوهها و مناطق مختلف، دشواری صعود یکسانی ندارند. صعود یک کوه ممکن است از مسیری بسیار سهل الوصول باشد و از جهتی دیگر نیاز به زمان بیشتر ،‌سنگنوردی و یا در زمستان به لحاظ تشکیل بهمنی بزرگ بسیار دشوارتر و خطرناک تر باشد.
عزیمت به منطقه و شناسایی مسیر مورد نظر از محل و یا یال نزدیک به آن در زمان مناسب عکسهای شناسایی، گزارش برنامه های مکتوب، نقشه و کروکی منطقه و مسیر و کسب اطلاعات از کوهنوردانی که قبلاً به منطقه رفته اند پیش نیاز برنامه ریزی سرپرست برای یک برنامه کوهنوردی است. در واقع بهتر است کوهنورد قبل از اقدام به صعود تا حد امکان مشکلات و محدودیتهای مسیر را شناسایی کرده و بداند با چه مسائلی مواجه خواهد شد. یقیناً شناخت مسیر و منطقه، عملکرد کوهنوردی را بهبود بخشیده و او را از لحاظ روانی قویتر می کند و قادر می سازد تا در زمان بروز مشکلات و خطراتی مانند هوای خراب، گم کردن مسیر ، حوادث و ...      ایمن ترین و ساده ترین راه را انتخاب نموده و صحیح ترین تصمیم را بگیرد. به لحاظ دشواری و یا شرایط خاص برخی از مسیرها نمی توان تعداد نفرات را به دلخواه مشخص نمود و مشکلات صعود، محدودیتهایی را به گروه دیکته می کند در صعود با طناب یک گروه 2 نفره سریعتر از گروه 3 نفره صعود می کند. برنامه ای که نیاز برفکوبی زیادی دارد، 4 نفر راحتتر از یک گروه 2 نفره برفکوبی می کنند و ...
3 – هزینه برنامه :
معمولاً هزینه با مکان و مدت برنامه  رابطه مستقیم دارد.